دیسک چهار ربع مدل رفتاری بر اساس کار دكتر ویلیام مالتون مارستون (1893-1947) William Moulton Marston است كه به بررسی رفتار افراد در محیط خود و یا در موقعیت های خاص می پردازد.تمركز دیسك روی سبك ها و رجحان هایی از رفتار است.این سیستم از ابعاد رفتار قابل مشاهده به عنوان زبان جهانی رفتار شناخته شده است. تحقیقات نشان داده است که ویژگی های رفتاری را می توان "به چهار سبك اصلی گروه بندی نمود. همه افراد دارای هر چهار ویژگی هستند ولی گستردگی این خصیصه ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این مدل توسط دكتر جان گِیِر John Geier از دانشگاه مینسوتا Minnesota به روز شده است.
ارزیابی چهار طبقه بندی از جنبه های رفتار با آزمون رجحان های شخصی تداعی كلمات(مقایسه با شاخص تیپ مایرز-بریگز MBTI) انجام می گیرد. دیسك (DISC) مخفف چهار كلمه زیر است:
Dominance
تسلط یا نفوذ: مربوط به کنترل ، قدرت و جرات
Influence
مربوط به موقعیت های اجتماعی و ارتباطی تاثیر:
Steadiness
پیوستگی، ثبات ،كوشش: مربوط به شكیبایی، صبوری، ایستادگی، تفكری، مطیع و تسلیم زمان
Conscientiousness
با وجدان: ملاحظه كار، مربوط به ساختار و سازمان، رعایت زمان
این چهار بعد شخصیتی را می توان بصورت یك ماتریكس به شرح ذیل توضیح داد:
1- ردیف بالا بصورت افقی (D,I) بطور مشترك نشاندهنده جنبه های برونگرایی شخصیت است.
2- ردیف پایین بصورت افقی (C,S) بطور مشترك نشاندهنده جنبه های درونگرایی شخصیت است.
3- دو ویژگی سمت چپ بطور عمودی (D,C) جنبه های متمركز بر وظیفه است.
4- دو ویژگی سمت راست بطور عمودی (I,S) نشاندهنده جنبه های اجتماعی هستند.
در این ماتریكس بعد عمودی بیانگر عاملی از منفعل در مقابل عامل بودن و بعد افقی بیانگر باز بودن در مقابل بسته بودن (حالت دفاعی داشتن) است.
ویژگی افراد با شخصیت، تسلط یا نفوذ (Dominance) :
الف) داشتن نمرات بالا در مقیاس D : در برخورد با مشكلات وچالش ها بسیار فعال هستند،افرادی قوی(موثر)، خود رای، خود مدار، جاه طلب، پرخاشگر، پیشقدم، اداره كننده، تعیین كننده و با اراده هستند.
ب) داشتن نمرات پایین در مقیاس D :قبل از تصمیم گیری بیشتر تحقیق می كنند، افرادی محافظه كار، مشاركت كننده، به آهستگی قدم برمی دارند، حسابگر، هوشیار و مواظب، ملایم، سازگار، و صلح طلب هستند.
ویژگی افراد با شخصیت، تاثیر گذار (Influence) :
الف) داشتن نمرات بالا در مقیاس I : از طریق صحبت كردن، فعالیت، و تمایل به هیجانی بودن بر دیگران تاثیر می گذارند.آنهارا می توان به عنوان افرادی قانع كننده، متقاعد كننده، مشتاق، گرم، نمایشی، جذاب، معتمد و خوشبین توصیف كرد.
ب) داشتن نمرات پایین در مقیاس I :بیشتر از طریق داده ها و حقایق تاًثیر گذارند نه از طریق احساسات.افرادی با ویژگی واقع بینی، حسابگر، شكاك، بدبین، بازتاب دهنده، انتقادی، و مبتنی بر حقایق هستند.
ویژگی افراد با شخصیت، ثابت (Steadiness) :
الف) داشتن نمرات بالا در مقیاس S : دارای شیوه كاری یكنواخت،تغییرات ناگهانی را دوست ندارند،آرام، ریلكس،شكیبا، قابل پیش بینی، متعمق، باثبات، پیوستگی در رفتار، بی هیجان.
ب) داشتن نمرات پایین در مقیاس S : علاقه به تغییر و تنوع، بی قرار، اثبات كننده، نا شكیبا، مشتاق، و رفتارهای تكانشی.
ویژگی افراد با شخصیت، با وجدان (Conscientiousness) :
الف) داشتن نمرات بالا در مقیاسC: افرادی وفادار به قواعد، مقررات و ساختار، توجه به كیفیت كار، وقت شناس، با دقت، هوشیار، سختگیر، تمیز، منظم، دقیق و با نزاكت هستند.
دیسک توصیف رفتار است ،آنچه شما می گویید و انجام دهید ، بیان بیرونی و قابل مشاهده از زندگی شماست.
دیسک دارای كاربرد های بسیاری از جمله موارد ذیل می باشد:
• ارتباط موثرتر
• بهبود همکاری و کاهش تعارض
• ساخت تیم های با عملکرد بالا
• تبدیل شدن به یک رهبر موثر
• افزایش فروش و موفقیت خدمات
مدل دیسك دارای دو نوع پروفایل است: پروفایل سنتی كه دارای 29 آیتم بوده و بصورت نمودار بررسی و تحلیل می شود ، و پروفایل جدید كه دارای 79 آیتم بوده و بصورت نمودار دایره ای نمایش داده می شود.
مدل دیسك می تواند در محیط های شغلی، سبك های مدیریتی، فروش،و شیوه رهبری موثر ، مفید باشد.
** نكته مورد توجه این است كه آیا كاربرد این مدل در جامعه ایران بررسی شده است ؟ و آیا پرسشنامه و مقیاس ارزیابی استاندارد شده ؟ و آیا پروفایل تعبیروتفسیر دارای روایی و اعتبار مناسب است یاخیر؟